Biblia mówi nie tylko o wielkich wydarzeniach starożytności, wojnach, ludziach, ale i o ich normalnym życiu. Takie zwykłe sprawy jak to co jedni, jak się ubierali czy mieli wodę w domu lub jak wyglądało starożytne WC, dają lepszy obraz życia tych ludzi, a oni sami stają się mniej papierowi, bardziej żywi.
Takie codzienności z życia Egipcjan, Babilończyków, Izraelitów, Rzymian chcę wam przybliżyć. Zacznę od miar.
Zastanawialiście się kiedyś nad tym ile wina wypito na weselu w Kanie, ile manny zbierał codziennie każdy Izraelita wędrujący po pustyni, ile było tych przepiórek, które w końcu wyszły im bokiem?
Starożytne miary
Systemy miar zmieniały się, a właściwie to nie tyle zmieniał się co były przyjmowane jako w danym momencie używane, obowiązujące te, które stosowała największa potęga regionu. To normalne, pragmatyczne i biznesowe podejście do sprawy. Handel z najsilniejszym, najbogatszym dominował, najbardziej się opłacał. Trzeba ułatwiać go, a nie utrudniać.
Podbite ziemie niejako z automatu przyjmowały system miar zdobywcy.
Dzisiaj mamy ślad takiego podejścia. W spadku po czasach kolonialnych i wielkich imperiach został nam podwójny system metryczny. Jedni mają kilogramy, a drudzy funty. Jedni kilometry, a drudzy mile. Celsjusze kontra farenhaity, galony, litry, stopy. Czasem ciężko się w tym połapać.
Różne jednostki miar stosowane przez Egipcjan czy Babilończyków to jedna sprawa.
Druga to pytanie o wzorzec miar. Czy takowe istniały w starożytności?
Ten fragment z Biblii sugeruje ich istnienie:
„Używajcie rzetelnych odważników, rzetelnej efy i rzetelnej bat! Efa i bat niech mają jednakową miarę, tak że bat ma zawierać dziesiątą część chomera, a efa także dziesiątą część chomera; chomer niech będzie miernikiem wagi. Sykl ma mieć dwadzieścia gera; pięć sykli niech znaczy pięć sykli, a dziesięć sykli, niech znaczy dziesięć sykli, a wasza mina ma wynosić pięćdziesiąt sykli.” Ezechiel 45,10-12
W Nippur odnaleziono starożytny wzorzec długości – o miarach długości będzie w drugiej części.
Czy takie wzorce istniały dla obliczania objętości?
Skąd kupiec miał wiedzieć ile oliwy jest w naczyniach czy ile wina ma w amforach?
Dzięki odkryciom z Megiddo ( więcej o tym mieście TU) udało się rozwiązać zagadkę jak starożytni Egipcjanie radzili sobie z tym problemem.
Okazało się, że marką – wzorcem były śliczne okrąglutkie dzbanki.
Zacytuje tu jednego z badaczy dr. Yuval Gadot.
„Egipska jednostka objętości nazywa się hekat i jest równa 4,8 litra według dzisiejszych miar. Kulisty dzbanek, który ma 52 centymetry w obwodzie, co równa się egipskiemu łokciowi królewskiemu, ma objętość dokładnie pół hekata. Większość zmierzonych przez nas naczyń miała obwód bliski jednego łokcia. Kupiec wiedział, że naczynia ma objętość pół hekata tylko na podstawie pomiaru jego obwodu.”
Ten staroegipski system miar był obowiązujący mniej więcej do VIII w. p.n.e. Później przyszły miary babilońskie i wreszcie zdominowały wszystko na dłużej greckie.
Te archaiczne jednostki pojawiają się na kartach Pisma Świętego wielokrotnie. Czytając Biblie przydałby się czasem podręczny przelicznik miar by mieć wyobrażenie o jakich wielkościach tam mowa.
Ile wina było wina weselu w Kanie
W Kanie woda w stągwiach została przez Jezusa zamieniona w wino.
No dobrze, ale jakiej wielkości były te stągwie?
Ile tego wina w końcu trafiło na stoły gości weselnych?
10, 20, 50 butelek – licząc bardziej obrazowo i zrozumiale dla nas?
„Trzeciego dnia odbywało się wesele w Kanie Galilejskiej i była tam Matka Jezusa. Zaproszono na to wesele także Jezusa i Jego uczniów. A kiedy zabrakło wina, Matka Jezusa mówi do Niego: Nie mają już wina. Jezus Jej odpowiedział: Czyż to moja lub Twoja sprawa, Niewiasto? Czyż jeszcze nie nadeszła godzina moja? Wtedy Matka Jego powiedziała do sług: Zróbcie wszystko, cokolwiek wam powie. Stało zaś tam sześć stągwi kamiennych przeznaczonych do żydowskich oczyszczeń, z których każda mogła pomieścić dwie lub trzy miary. Rzekł do nich Jezus: Napełnijcie stągwie wodą! I napełnili je aż po brzegi.” Jana 2,1-7
2 lub 3 miary ( inne polskie tłumaczenia mają tu wiadra) – to konkretnie ile litrów ?
W grece mamy tu słowo „μετρητὰς” (metras).
Podobne do „metra” ale nie o wysokość stągwi tu przecież chodziło.
Metras – to znaczy ile litrów?
Omer na głowę – tyle mieli Izraelici nazbierać manny .
„To zaś nakazał wam Pan: Każdy z was zbierze dla siebie według swej potrzeby, omer na głowę. Każdy z was przyniesie według liczby osób, które należą do jego namiotu.” Ks. Wyjścia 16,16
Omer omerem, a konkretnie to jaka była racja manny na dzień?
A z tymi przepórkami to o jakiej ich ilości mowa?
” I zerwał się wicher zesłany przez Pana, przywiał od morza przepiórki i rzucił na obóz, na dzień drogi z jednej i na dzień drogi z drugiej strony, wokół obozu, mniej więcej dwa łokcie na ziemi. (32)I zabrał się lud do zbierania przepiórek przez cały ten dzień i przez całą noc, i przez cały dzień następny. Nawet ten, co najmniej zebrał, miał dziesięć chomerów. I rozłożyli je sobie wokoło obozu.” Ks. 11, 31-32
Miary objętości znane z Biblii
Z Ezechiela 45, 10-12 wiemy, że bat był wagowo równy efia. Różniły się tym, że efa była miarą objętości sypkich, a bat płynnych rzeczy. Obydwa były równe naszym 36,44 litrom.
Homer mieścił 10 efa/bat.
Poza tymi trzema mamy omer, log, hin, kab, kor, sea.
Jak się miały jedne do drugich?
Tak:
Sypkie
| 1 | homer | = | 10 | efa | = | 30 | seah | = | 180 | kab | = | 720 | log | = | 364.4 | l. | |
| 1 | efa | = | 3 | seah | = | 18 | kab | = | 72 | log | = | 36.44 | l. | ||||
| 1 | seah | = | 6 | kab | = | 24 | log | = | 12.148 | l. | |||||||
| 1 | kab | = | 4 | log | = |
2.024 |
l. | ||||||||||
| 1 | log | = |
0.506 |
l. | |||||||||||||
Płynne
| 1 | homer | = | 10 | bat | = | 60 | hin | = | 180 | kab | = | 720 | log | = | 364.4 | l. |
| 1 | bat | = | 6 | hin | = | 18 | kab | = | 72 | log | = | 36.44 | l. | |||
| 1 | hin | = | 3 | kab | = | 12 | log | = | 6.074 | l. | ||||||
| 1 | kab | = | 4 | log | = | 2.024 | l. | |||||||||
| 1 | log | = | 0.506 | l. |
1/10 efy = 1 omer = 3,64 l
A teraz odpowiedzi na pytania:
Ile manny zbierali Izraelici będąc na pustyni na głowę?
Ks.Wyjścia16,16 „To zaś nakazał wam Pan: Każdy z was zbierze dla siebie według swej potrzeby, omer na głowę” – to daje 3,64 litra manny na głowę.
Ile przepiorek złapali na pustyni Izraelici?
„I zabrał się lud do zbierania przepiórek przez cały ten dzień i przez całą noc, i przez cały dzień następny. Nawet ten, co najmniej zebrał, miał dziesięć chomerów.” Ks.Liczb 11,32 – każdy miał przepiórek które zajamowały objętość 3644 litrów!
Ile wody zamienił w wino Jezus w Kanie Galilejskiej?
„Trzeciego dnia odbywało się wesele w Kanie Galilejskiej i była tam Matka Jezusa. Zaproszono na to wesele także Jezusa i Jego uczniów. A kiedy zabrakło wina, (..). Stało zaś tam sześć stągwi kamiennych przeznaczonych do żydowskich oczyszczeń, z których każda mogła pomieścić dwie lub trzy miary. Rzekł do nich Jezus: Napełnijcie stągwie wodą! I napełnili je aż po brzegi.” Jana 2,1-7
W grece mamy tu słowo „μετρητὰς” (metras). Jest to grecka jednostka miary objętości płynów. W czasach Jezusa była powszechnie stosowana na terenie Imperium Rzymskiego i była równa 39,39 litrom płynu.
Jegno naczynie do obmywań pomieściło więc 78,78 litra (2 miary) lub ponad 118 litrów (3 miary).
Mnożąc to przez ilość stągwi mamy w wersji minimum 472,68 litra wina, a wersji maksimum 709 litrów wina !
Pobawię się liczbami jeszcze chwilę.
Ile to daje butelek?
Butelka wina to zwykle 0,75 litra. Mamy więc minimum daje to 630 butelek a maks 945. Nie wiem ile było gości weselnych w Kanie ale na bank było tam wesoło.
Z tego co widzę na tym przykładzie to, to, że jak Pan daje, to naprawdę hojną ręką.
Beata
Podobne tematy:
Ostarożytnych pieniądzach O tym ile wart jest talent , czy warto szukać jednej drachmy i ile jest wart wdowi grosz.
Starożytne miary długości. Jak duża była świątynia Salomona?
Uważasz, że artykuł może się komuś przydać – prześlij go dalej.
Chcesz być informowany o nowych wpisach na Podkopie subskrybuj go na maila (w bocznej kolumnie strony).
Pomożesz mi w utrzymaniu i rozwoju Podkopu stawiając mi „kawę”.
Dzięki za ten wpis. Genialny materiał. Rzeczywiście hojność wielka. Nie miałam pojęcia, że to było aż tyle przepiórek. Jak oni to przechowywali i transportowali? Gdybym dzisiaj dostała tyle przepiórek to bym się załamała. Gdzie to trzymać? Zamrozić, ale skąd wziąć lodówkę na tyle litrów? Upiec, i co dalej? Zresztą ile dni mi by to zajęło? Tak wgłębiając się w życie codzienne starożytnych to myślę, że byli to bardzo rozgarnięci i zaradzi ludzie. A ja? Brak prądu i ciepłej wody w kranie (zimna mnie nie zadowala) to dla mnie apokalipsa.
Z tymi przepiórkami to wiesz jak było? Narzekali, że mięsa nie mają, że lepiej im było w Egipcie. No to im Bóg pokazał, że dla Niego nie jest problemem dać im mięso na pustyni i to w ilości jakiej chyba w życiu nie widzieli. Starożytni też lubili wygodę 🙂
a co z tymi łokciami? gdzieś słyszałam że w czasach noego łokcie były jakieś większe (jakieś staroegipskie czy coś) i arka w rzeczywistości była większa niż się zdaje. Co do przepiórek to może mięso suszyli? Na pustyni chyba łatwo wysuszyć mięso. Swoją drogą opad 2 metrów martwych ptaszysk na obóz 2 milionów ludzi? Niezła chmara to musiała być, gdybym nie widziała połaci ptactwa na animal planet w jakich chmarach toto potrafi się kłębić miałabym problem z uwierzeniem
O miarach długości będzie w 2 części. Tam wyjaśnię jak to między innymi z łokciami było. Ptaki nie pokryły dwu metrową warstwą obozu. Ln 11,31 „I zerwał się wicher zesłany przez Pana, przywiał od morza przepiórki i rzucił na obóz, na dzień drogi z jednej i na dzień drogi z drugiej strony, wokół obozu, mniej więcej dwa łokcie na ziemi.(czyli na około 1 metr)” Napisano, że ludzie, każdy, byli w stanie nazbierać pewną ilość, którą można by zmieśćić mniej więcej w pojemniku wielkości kontenera na śmieci segregowane. Starczyło im to na miesiąc. Niestety nie ma w Biblii podanego przepisu na pustynne przepiórki, a szkoda 😉
Rewelacyjny artykul, wlasnie czytam Bilblie, Ks Wyjscia i wiele mi sie rizjasnia, dziekuje:)