Gezer, to bardzo stare miasto, znane z kart Biblii.

Spotkało się, jak wiele innych miast Kanaanu, z wojskiem Jozuego. Chociaż okoliczna ziemia została podbita, to nie wygnano, ani nie wybito mieszkańców Gezer.

 

„Ale nie mogli oni wypędzić Kananejczyków, zamieszkujących Gezer, i Kananejczycy pozostali pośród Efraima aż po dzień dzisiejszy, jako robotnicy pracujący przymusowo. „ Jozuego 16,10

 

Później miasto kontrolują Filistyni, a w X w.p.n.e. zostaje zdobyte przez Egipt. Kończy się to kiepsko dla jego mieszkańców, którzy są wymordowani. Miasto dostaje w wianie nowa żona Salomona, córka faraona i znowu jest Gezer jedną z fortec Izraela.

 

„Jednak Hiram dostarczył królowi sto dwadzieścia talentów złota. To było funduszem robót przymusowych, które król Salomon podjął celem budowy świątyni Pańskiej, swego pałacu Millo, murów jerozolimskich, Chasor, Megiddo i Gezer. Faraon, król egipski, niegdyś nadciągnął i zdobywszy Gezer spalił je, a Kananejczyków zamieszkujących to miasto wytępił. Później dał je w posagu swej córce, żonie Salomona. Salomon zaś zbudował Gezer i dolne Bet-Choron.” 1 Królewska 9,14-17

 

 

Miasto leżało na szlaku łączącym Jerycho, Jerozolimę i wybrzeże śródziemnomorskie. Jego ruiny skrywał Tell el-Jezer. Po arabsku, to Dżeser, wymawiane po hebrajsku Gezer.

 

 

Tell, to sztuczne wzgórze.

 

Powstaje gdy nakładają się na siebie kolejne warstwy osadnicze. Pierwsza osada obraca się w ruinę, na jego gruzach buduje się nową. To płonie, teren się zrównuje i buduje kolejne miasto na ruinach poprzednich. Poziom gruntu się podnosi. Miasto zaczyna dominować nad okolicą, zyskuje walory obronne. Kolejne katastrofy podnoszą je tylko. Ludzie nie opuszczają takich miejsc bez poważnej przyczyny.

 

Tell el-Jezer, jako biblijne Gezer, rozpoznał w 1871 roku niejaki Charles Simon Clermont-Ganneau. Francuz, rzeźbiarz, orientalista, archeolog. Tę jego identyfikacje potwierdziły znaleziska, na przykład kamienia granicznego. Na kamieniu po hebrajsku i grecku miasto nazwano Gezer.
Brawa dla Charlesa Simona, za to, że zauważył jako jedyny, to co wszyscy mieli przed oczami.
Czasem rzeczy/fakty, są tak oczywiste, że ich nie dostrzegamy.

 

Gezer jest bardzo starym miastem.

 

Kananejczycy mieszkali tam już w III tyś p.n.e.
Rozkwit miasta, które stało się warownym grodem, otoczonym grubymi kamiennymi murami, szerokimi na 4 metry, wzmocnionymi masywnymi basztami, przypada jednak na II tyś p.n.e.
Z tego okresu ma też pochodzić dziwna megalityczna konstrukcja.

 

 

Megality z biblijnego Gezer.

 

Megality, to ogromne kamienie, najczęściej ustawiane pionowo. Tak na przykład jak te w Stonehenge. Megalityczne konstrukcje zdobią cały glob. Datuje się je najczęściej między V tyś. p.n.e. a połowa II tyś p.n.e. Megality mają to coś w sobie i fascynują te ogromne i te mniejsze.

Czym było miejsce z megalitami w Gezer, nie mamy tak naprawdę pojęcia.
Jedni stawiają na jakieś powiązania ze świątynią, kultem bogów. Inni uznają je za swoiste świadectwo jakiegoś paktu, umowy.
Prawda jest taka, że mogło to być cokolwiek. Nie mamy pojęcia dlaczego, ani kiedy dokładnie postawiono te głazy.

Stare miasto Kananejczyków było zaopatrywane w wodę ogromnym tunelem wykutym w skale. Napisze o nim w osobnym wpisie.  Dzisiaj tylko fota byście mieli jakieś pojęcie o wielkości prac górniczych jakie przeprowadzono tam 4000 lat temu, by go wykuć.

 

 

W połowie XV wieku p.n.e. miasto zostało spalone. Zniszczono je podczas kampanii Totmesa III.
To podczas tej kampanii, doszło do wielkiej bitwy pod Megiddo. Jest ona zaliczana do najważniejszych bitew w dziejach ludzkości, a strategie Totmesa jest rozkminiana do dzisiaj przez wojskowych, jako majstersztyk.
Totmes III wymienia Gezer jako swoją zdobycz z tej wyprawy.
Kolejny raz, w Egipcie, jest miasto wspominane stulecie z okładem później, w tekstach z Amarny.

Listy z Amarny, to ogromny zbiór listów jakie wymieniali faraonowie ze swoimi wasalami i sąsiadami w XIV w p.n.e. Powstawał w większości za panowania Amenhotepa III, taty Echnatona i właśnie za panowania tego drugiego, czyli faraona heretyka, którego żoną była piękna Nefertiti.

Kolejny raz znajdziemy Gezer na steli faraona Merenptaha z XIII w p.n.e. gdzie jest wymienione wśród miast zdobytych przez tego władce. To ta sama stela na której po raz pierwszy pojawia się słowo „Izrael”.

Potężne bramy miasta powstały w X w p.n.e.
Takie same wzniesiono w tym czasie w Megiddo i Chasor. Pisałam o nich szerzej TU.

 

 

Tak jest datowany również „Kalendarz z Gerez” o którym obszerniej napisałam TU.

Z tego starego okresu Gezer, pochodzą też znaleziska bardziej przybliżające życie normalnych ludzi, bo mury, baszty, domy czy megality, są okazałe, ale tracą ten ludzki, indywidualny rys.
Co innego dotykać miedzianego haczyka, na który jakiś mieszkaniec miasta łowił ryby ponad 3100 lat temu, czy pomacać żarna w których męłło się zboże na płaskie plackowate chleby albo te żelazne motyki z Gezer.
Prawie widzę, jak ludzie sprzed trzech tysiącleci, kopią nimi ziemie w ogródkach pod miastem.
Stare, liczące kilka tysiącleci kawałeczki tkanin budzą u mnie zawsze rozczulenie.
No co?
Różne rzeczy ludzi rozczulają.
Mnie między innymi stare szmatki i te cedzaki, które okazały się nie być cedzakami. To naczynia, przypominające dzbany z otworem wyglądającym jak sitko o sporych dziurach. Pojawiają się na terenie Fenicji, ziem Filistynów, Kanaanu. Były, jak się okazało kadzielnicami.

W czasach królestw Izraela i Judy, miasto rozwija się dość dobrze, ale w 733 zdobywają je Asyryjczycy. Cały Izrael ma wtedy trudny czas. Królestwo Izraela dostaje się pod panowanie Asyryjczyków. Izraelici trafiają do niewoli.
Losy Gezer, biegną dalej tak jak większości ziem, zagarniętych przez Asyrie w VIII w p.n.e.
Rządzą nim kolejno Babilończycy i Persowie.
Do większego znaczenia miasto dochodzi znowu w II wieku podczas powstania Machabeuszy, by ponownie je tracić.
W Gezer odkryto ruiny fortecy Szymona Machabeusza.

W czasach Jezusa, miasto jest już tylko prywatną posiadłością. Jego znaczenie spada powoli do zera.

Prace na wykopie w Gezer trwają nadal. Ciekawe co jeszcze tam zostanie odnalezione.

 

 

Strona Tel Gezer Excavation and Publication Project  (ang)

Gezer na Google Maps TU

 

Beata

 

---

Uważasz, że artykuł może się komuś przydać – prześlij go dalej.
Chcesz być informowany o nowych wpisach na Podkopie subskrybuj go na maila (w bocznej kolumnie strony).

Pomożesz mi w utrzymaniu i rozwoju Podkopu stawiając mi „kawę” lub zostając Patronem Podkopu.

 

---