Papirus Ipuwera nazywany też Lamentacjami Ipuwera oraz Poematem Ipuwera to bardzo ciekawy dokument.
Jego oficjalna nazwa to Papyrus Leiden I 344 .
Jest przechowywany w Holandii, w Rijksmuseum van Oudheden w Leidzie. To nie byle jakie muzeum a Holenderskie Muzeum Starożytności z ciekawymi zbiorami.
Wśród egipskich zabytków mają też ten niewielki papirus. Ma ledwie 19 cm na 38 cm i jest zapisany pismem hieratycznym.

 

Mały a niezwykły Papirus Ipuwera

 

To forma zapisu uproszczona w stosunku do hieroglifów. Bywa nazywana pismem kapłańskim.
Nie jest tak majestatyczna ale za to łatwa do robienia notatek. To było odręczne pismo Egipcjan, stosowane w sprawach życia codziennego. Takim pismem robili notatki, pisali listy, załatwiali interesy. Było używane obok rytych w kamieniu hieroglifów, praktycznie przez cały okres historii kraju faraonów.
Zanikało dopiero od około VII w p.n.e. by gdzieś w III wieku ustąpić już całkowicie nowemu rodzajowi pisma, demotycznemu.

 

Papirus Ipuwera jest datowany na XIII w p.n.e. Wiele wskazuje jednak na to, że opisuje wydarzenia wcześniejsze, jest kopią wcześniejszego zapisu. Jest problem z umiejscowieniem w czasie wydarzeń o których opowiada bo brak początku.
Język jakim go spisano jest jednak dość archaiczny i pozwala go umiejscowić gdzieś w okolicach XII dynastii.

 

O co chodzi z tym językiem?

 

To tak jakby dzisiaj ktoś pisał stylem i słownictwem Kochanowskiego czy Reja.
Coś w ten deseń jak Rej w „Żywocie człowieka poczciwego”:

 

„A jakichże się nauk do tak świętych obyczajów albo tak wdzięcznego żywota pytać, albo się ich uczyć masz? Pewnieć nie gramatyki, która tylko szczebiotać a słówek obleśnych wykręcać uczy, i to z niemałym zatrudnieniem główek młodych, której się potym i po woli nauczyć może, gdy weźmie pochop z onych dziwnych wymowiec a z onych pięknych słów łacińskich, którym i końca niemasz. Niemasz ci gramatyki we włoskim, w niemieckim albo także w tureckim i w tatarskim języku, a wżdy się go Polak tak właśnie nauczyć snadnie może, jako by się tam i urodzić miał. Też i logika, nie wiem, co by nam do polskiego ćwiczenia wiele pomóc mogła, która też nie uczy, jedno wykrętnych słówek, jako by z prawdy nieprawdę uczynić, a prawdę z nieprawdy; a też dobremu przyrodzeniu z łaski bożej mało się tego uczyć potrzeba. Najdzie dziś drugiego, chociaj się prostaczkiem widzi, iż to tak dobrze będzie umiał wykręcić, jako, wiarę, najuczeńszy mistrz w kolegium. „

 

 

Bywa, że taki zabieg stosują poeci i pisarze ale nie jest to standard.
Tu mamy stary język i dlatego dla jednych badaczy, tekst pochodzi z XIII wieku p.n.e. a dla drugich z okresu o kilka stuleci wcześniejszego, gdzieś tak między XVIII a XVI w p.n.e. bo wtedy używano takich jak Ipuwer słów.

 

Sam papirus znalazł się w europejskich rękach w początkach XIX wieku.
Pierwsze tłumaczenie pochodzi dopiero z 1909 roku a jego autorem jest egiptolog Alan H. Gardiner.
Później za tłumaczenie brali się też inni uczeni.

 

Co takiego ciekawego jest w tym papirusie?

Ipuwer, który był skrybą a może i kapłanem opisuje klęski, które spadły na kraj nad Nilem w krótkim czasie.

 

Biblijne plagi spadły na Egipt.

 

Jedną z tych katastrof była zepsuta woda w Nilu, która zamieniała się w krew.
Ludzie nie mogli jej pić.
Teraz mamy lato i trochę więcej niż zwykle ciepełka. Wyobraźcie sobie, że nie ma się czego napić.
Ipuwer pisze, że ludzie cierpieli z pragnienia a nie było wody tylko krew w rzece.
Pisze też, że kapłani egipscy okazali się bezsilni a ich magiczne zaklęcia przestały działać, ludzie poznali się na nich, że są bez mocy.
Ciekawe, bo Biblia też mówi o czymś takim w siódmym rozdziale Księgi Wyjścia.

Kolejną klęską jaka spadła na Egipt, o której pisze Ipuwer, jest zaraza, która dotknęła bydło.
Kolejna zaraza dotknęła ludzi. Ludziom wypadały włosy, chorowali wszyscy i nie było na nią lekarstwa.

Kraj dotknęła też jakaś katastrofa w postaci wichury i pożarów, bo domy spłonęły, drzewa były powalone, jęczmień zniszczony. Nic nie zostało, wszystko w ruinie – to słowa Ipuwera.
W kraju zapanował głód.
Grad i burza z piorunami potrafi zostawić po sobie takie zniszczenia.

Grad to jedna klęska a to co ocalało zjadła szarańcza – takie plagi opisuje Biblia.

 

Lud pasterzy niewolników

 

Pisze też Ipuwer o buncie niewolników, którzy nie chcieli już słuchać i służyć swoim panom. Ma za złe bogu i faraonowi, że pozwolił się temu ludowi niewolników tak rozmnożyć. Było ich mrowie a nie było komu paść bydła, bo pasterze już tego nie robili.

Ciekawa jest też informacja o śmierci mężczyzn.
Ipuwer, o ile wcześniej pisze, że choroby dotykają ludzi każdego stanu płci i wieku, o tyle później  pisze o śmierci mężczyzn i tym, że brat grzebał brata. Oczywiście można to zignorować i brać że tak mu wyszło niechcący, że to nie jest podobieństwo do biblijnej plagi śmierci pierworodnych.
Brat, grzebie brata.
Nie syn matkę, ojciec dziecko, czy w każdym domu kogoś stracili i grzebali, tylko zastosował taką dziwaczną formułę „brat grzebie brata”.
Nie naciągam tego i nie mam zamiaru. Po prostu zastanawiam się po co tak udziwnił tekst.

Dziwną rzecz też wspomina o bogactwach mieszkańców kraju faraonów, bo złoto i klejnoty miały trafić w ręce niewolnic i biedaków. Bogaci stracili swoje skarby. Ba, część Egipcjan stała się obcokrajowcami i odeszła z kraju nad Nilem.

Hm…to całkiem tak jak opisuje  czas plag egipskich Biblia.

Tekst papirusu Ipuwera w języku angielskim znajdziecie TU

Część badaczy traktuje zapis z papirusu Ipuwera jako przenośnie, bo nie chcą przyjąć, że wszystkie te klęski mogły spaść na ten wielki kraj w krótkim czasie, no i jak to możliwe, że nagle biedni stali się bogatymi a szlachetnie urodzeni zbiednieli?!

Najdziwniejszą rzeczą o jakiej wspomina papirus jest to, że kraj stracił króla, faraona za sprawą pospólstwa, motłochu. Dziwne, prawda?

Znamy z Biblii podobny zapis katastrof jakie dotknęły faraona i jego poddanych tuż przed tym, nim pozwolił odejść niewolnikom izraelskim i ludziom z nimi związanym do nowej ziemi, gdzie mieli być wolni.

Wspomina też Ipuwer o ogniu, który zszedł z nieba. Hm…tak mi się to jakoś ze słupem towarzyszącym Izraelitom skojarzyło.

 

Papirus Ipuwera to nie jedyny egipski zapis plag i klęsk, jakie miały spotkać kraj faraonów w pewnym krótkim okresie jego historii. Taką kumulację katastrof znajdziemy jeszcze na Steli burz. Cdn.

 

A TU ciekawe zestawienie fragmentów tekstu Ipuwera i Biblii zrobione przez rabina Mordechaia Bechera (ang)

 

Beata

 

---

Uważasz, że artykuł może się komuś przydać – prześlij go dalej.
Chcesz być informowany o nowych wpisach na Podkopie subskrybuj go na maila (w bocznej kolumnie strony).

Pomożesz mi w utrzymaniu i rozwoju Podkopu stawiając mi „kawę” lub zostając Patronem Podkopu.

 

---