Merenptah to faraon XIX dynastii. Objęła ona rządy nad Egiptem po ostatnim przedstawicielu — moim zdaniem — jednej z trzech najciekawszych dynastii a oznaczonej numerem XVIII. To do niej należeli, Ahmose pogromca Hyksosów, o którym pisałam w artykule, o tytule mówiącym za kogo uważam tego nietuzinkowego faraona „Ahmose I – faraon, który nie znał Józefa”, Totmes III, Hatszepsut i faraon heretyk Echnaton.
Przodkowie dzisiejszego bohatera, faraona Merenptaha byli dowódcami wojsk w czasach ostatnich faraonów tej dynastii. Ramzes I założyciel XIX dynastii a pradziadek Merneptaha, współrządził z jej ostatnim faraonem. Wydaj się, że nowi władcy Egiptu rządy przejęli bezboleśnie. Ich wojskowe tradycje przydały się ze względu na wyzwania, z jakimi przyszło im się mierzyć.
Zwłaszcza Ramzes II, tata Merenptaha dokonał rzeczy niezwykłej jak na ten rejon świata, w którym od zawsze był kocioł wojen, walki o wpływy i kontrolę szlaków handlowych. Zawarł on pokój z Hetytami ówczesnym mocarstwem zajmującym ziemie w Anatolii,walczącym o kontrolę nad Syrią i Kanaanem z Egiptem. Ten pokój trwał 70 lat!
Ramzes II to najbardziej znany czy raczej popularny faraon. Nazywa się go Wielkim, ale czy popularność to to samo co wielkość?
Raczej nie. O nim opowiem ci innym razem. Co jest ważne w związku z tą dynastią to to, że pochodzili i byli później nadal związani z Awaris, miastem w Delcie, dawnej stolicy Hyksosów.
Awaris – miasto w ziemi Goszen. Datowanie wydarzeń biblijnych
Merenptah objął władzę nad Egiptem po śmierci Ramzesa II. Długo musiał czekać na ten moment. Ojciec był faraonem 66 lat!
Samo objęcie władzy nad Egiptem mogło być dla Merenptaha dość niespodziewane. Był 13 synem Ramzesa. Daleko od pierwszych pozycji, ale jako ciekawostkę wspomnę, że faraon ten miał ponad 50 córek i ponad 110 synów. Dokładna ich liczba jest trudna do podania, bo od lat ciągle rośnie ilość potomków tego faraona, jakich odkrywamy. Spłodził ich z 7 żonami i 200 konkubinami.
Czy Merenptah spodziewał się, że zostanie kiedyś faraonem?
Raczej było to mało prawdopodobne.
Był przecież synem drugiej żony Ramzesa, Isetnofret. Ba, nawet dla niej nie był pierworodnym, a jedynie trzecim synem.
Jego przeznaczeniem było zarządzanie prowincją i wojna.
Zmiana jego losów nastąpiła po śmierci pierworodnego syna i dziedzica tronu Egiptu, potomka Ramzesa i królowej Nefertari oraz starszych braci Merenptaha urodzonych przez nią i drugą żonę faraona. Zmarli prawdopodobnie wszyscy synowie, którzy wyprzedzali go w kolejce do tronu. Napisałam prawdopodobnie, bo nie ma pewności czy któryś po prostu nie zrezygnował z władzy.
Po śmierci starszego brata Merneptaha, Ramses zdecydował, że jego następcą będzie ten wprawiony w wojnie dowódca wojsk, liczący wtedy około czterdziestu lat syn.
Jeszcze kilka słów o zmarłym starszym bracie. Miał na imię Khaemwaset, wiem kolejne dziwne imię. Wspominam o nim, bo bywa nazywany pierwszym archeologiem, historykiem sztuki. Miał być kapłanem Ptaha, egipskiego boga stwórcy, o którym przeczytasz tu.
Interesowały go papirusy, stare teksty i odnawianie zabytków Memfis. Brzmi to trochę dziwnie, ale dla niego, człowieka żyjącego w XIII wieku p.n.e. wiele tamtejszych budowli było już bardzo starych, liczących nawet tysiąc lat.
Merenptah podobnie jak brat był czcicielem boga Ptaha, na co wskazuje jego imię. Około dekady współrządził z Ramzesem II, by wreszcie będąc już po pięćdziesiątce zostać faraonem.
Panował krótko, bo zaledwie 10 lat.
Najczęściej podaje się jako te lata okres między 1212-1202 p.n.e.
Czas, w którym przyszło mu być faraonem, był czasem niespokojnym. Czasem wojny.
Z zachodu zaatakowali Egipt Libijczycy wspierani przez grupy ludności należącej do tak zwanych „ludów morza”.
Wtrącę słów kilka o tych „ludach morza”, by lepiej zobrazować sytuację, jaka była w tym czasie na Bliskim Wschodzie.
W XIII wieku p.n.e. pojawiły się na tym terenie nowe grupy ludzi. Nie wiadomo skąd pochodzili. Nic pewnego o nich nie wiemy. Wiadomo za to, że nie była to ekspansja wojskowa, ale ogromna wędrówka ludów. Szli całymi rodzinami z całym dobytkiem. Szukali miejsca do osiedlenia. Były to różne ludy.
Udało się zidentyfikować Peleset, to Filistyni. Tak się przynajmniej powszechnie przyjmuje dzisiaj. Osiedli oni na wybrzeżu śródziemnomorskim, między Egiptem a Damaszkiem. Pojawiają się wielokrotnie na kartach Biblii.
Ludy te spowodowały przetasowanie sił w regionie. Doprowadziły do upadku ogromnego i silnego państwa Hetytów. Przełom XIII i XII wieku p.n.e. to czas wielkiej zawieruchy i wojny od Grecji, Anatolii po Syrię, Egipt i Mezopotamię.
Merenptah walczył z „ludami morza” na zachodzie i w Syrii. By nie utracić wpływów w Kanaanie, ruszył Drogą Morską na północ. To wtedy walczył z Izraelem, pokonał Aszkalon i Gezer.
Pokonanych Libijczyków osiedlił w zachodniej Delcie Nilu. Nie wiedział, bo nie mógł tego przewidzieć, że sprowadza tym samym kłopoty do Egiptu, a osiedleni jeńcy nigdy nie zasymilują się z mieszkańcami kraju faraonów. Staną się siłą militarną, która doprowadzi do przewrotów, a faraonowie chcący rządzić bez zamieszek w kraju, będą musieli się z nimi liczyć przez stulecia.
Gdy walki trwały na zachodzie i północy Egiptu, kraj został zaatakowany przez Nubijczyków na południu.
Krótkie rządy Merenptaha, jak sami widzicie, to była jedna wielka bijatyka.
Pamiątką po tych wojnach, z których Egipt wyszedł cało, jest stela, odkrycie życia Petriego.
Na razie jesteśmy jednak w Egipcie faraona Merenptaha, a ten jak każdy jego poprzednik i następca, chciał po sobie pozostawić coś trwałego, coś, co zapewniłoby przetrwanie jego imienia no i oczywiście musiał zbudować sobie grobowiec. Mumia musiała mieć wygodne i bezpieczne miejsce spoczynku!
Czasu ten dojrzały już władca miał mało.
Jak szybko zbudować coś monumentalnego?
Architekci wiedzieli. Wystarczy podkraść materiał z gotowych budowli innych faraonów. Zwłaszcza tych, co to budowali dużo. Jeszcze mniej wysiłku wymagało przekucie imienia fundatora. Tą metodą działał stary faraon.
Merenptah podkradał materiały i monumenty Amenhotepowi III, czyli taty sławnego Echnatona i teścia pięknej Nefretete, znanej głównie z popiersia z idealnymi wręcz rysami i proporcjami twarzy.
Z wielkich budowli Merneptaha należy wymienić pałac w Memfis. Został on odkopany w 1915 roku. Nie był to byle jaki letni pałac, ale główny pałac faraona, bo przeniósł on stolicę z Pi-Ramzes do Memfis.
Zbudował też sobie w Dolinie Królów wspaniały grobowiec oznaczony, jako KV8. Odkrył go Howard Carter w 1903 roku. Ten sam Carter, który dwie dekady później stanie się sławny w dniu odkrycia przez niego grobowca Tutenchamona.
Grobowiec Merenptaha został splądrowany jeszcze w starożytności.
Zresztą, co tu kryć, większość grobowców była okradziona jeszcze w epoce faraonów. Chciwość złota zawsze była większa niż strach przed bogami i karą wymierzaną przez prawo. Ludzie nie zmienili się pod tym względem od starożytności.
Na szczęście dla Merenptaha, jego mumią zajęli się kapłani. Ewakuowali ją zawczasu, w miejsce, gdzie spoczęło bezpiecznie 17 innych mumii królewskich. Miejscem schronienia, w którym szczątki władców spoczywały w spokoju, był grobowiec Amenhotepa II. Odkrył to miejsce w 1898 roku V. Loret, a mumie starożytnych władców przewieziono do muzeów. Merenptah trafił do Kairu.
Muzealne gabloty i magazyny stały się nowym miejscem spoczynku faraonów. No, ale nie bardzo można nazwać to spoczynkiem, bo jak nie przestawianie i przewożenie na wystawy to badania, prześwietlenia, fotografowanie i czyszczenie z grzybów i innego badziewia atakującego ciała władców odwinięte z bandaży. Ciekawe, jaką wiązankę zaserwowaliby nam sami zainteresowani, gdyby wiedzieli, co wyprawiamy z ich mumiami?
Dlaczego ten faraon nie wymieniony w Biblii jest ważny dla archeologii biblijnej?
Wszystko z powodu kilku hieroglifów jakie wykuto na steli datowanej na XIII wiek p.n.e.
Czyta się je jako „Izrael”. Tekst mówi o Izraelu obecnym w XIII wieku p.n.e. w Kanaanie.
Podobno papier jest cierpliwy i zniesie wiele za to kamień trwały i to co na nim zapisano jak widać potrafi namieszać.
Beata
Uważasz, że artykuł może się komuś przydać – prześlij go dalej.
Chcesz być informowany o nowych wpisach na Podkopie subskrybuj go na maila (w bocznej kolumnie strony).
Pomożesz mi w utrzymaniu i rozwoju Podkopu stawiając mi „kawę” lub zostając Patronem Podkopu.
Brak komentarzy
Komentarze trzymające się tematyki artykułów na Podkopie są publikowane niezależnie od tego, czy są pozytywne czy negatywne. Te zawierające wulgaryzmy, hejterskie, spamujące linkami niezwiązanymi z komentowaną treścią, nie są publikowane. Obrażanie innych komentujących, osoby wymienione w artykule lub mnie, autora Podkopu, zaowocuje blokadą konta.