Horus pojawia się często jako kolejna wersja czy też odsłona starożytnych bogów mających być prawzorami Jezusa.
Najczęściej dowody na to są tak jak w przypadku Mitry, o którym pisałam w 1 części, brane z popkultury, filmów i współcześnie tworzonego mitu starożytnych bogów. Odbiega on od tego, w co wierzyli ich wyznawcy setki czy tysiące lat temu. Jest uproszczony i dopasowany do naszego postrzegania świata. Ma nas bawić, fascynować a czasem urabiać jako element propagandowy dyskredytując na przykład chrześcijaństwo. Nie mam tu na myśli chrześcijaństwa obrośniętego tradycją, posiadającego własne opowieści czy legendy np. Graal, chusta Weroniki itd., ale przekaz, jaki zostawił Jezus o tym jak żyć, szanować ludzi, siebie i Boga.

 

Zwykle podawana jest lista wydarzeń, mających łączyć te postacie wskazując, że to ta sama historia, w której zmieniono jedynie imiona bohaterów. Przyglądam się tu kolejno boskim prawzorom i samemu Jezusowi czy i ile spełnią z 12 takim punktów wspólnych.

 

Horus – to skomplikowane

 

 

1 zapowiedziany w proroctwach

Nie. Trudno byłoby o proroctwa, gdy weźmie się pod uwagę, że nie do końca wiadomo, w którym momencie powstawania porządku na dopiero stworzonym świecie narodził się.

 

2 gwiazda zwiastuje jego narodzenie

Nie jak wyżej.

 

3 25 grudnia jako data urodzenie

Horus nazywany Starszym miał być dzieckiem bogini Nut (niebo) i boga Geba (Ziemia). Urodził się jak cała piątka boskich dzieci w tak zwane dni epagomenalne – 5 dodatkowych dni przypadających na koniec roku. Dni te zostały dodane, by brzemienna Nut mogła urodzić swoje dzieci. Wypadały one w połowie lipca.
Zgodnie z tą tradycja urodziny Horusa przypadały na 15 lipca.
Poza Horusem Starszym dziećmi Nut byli Ozyrys, Set, Izyda i Neftyda. Zauważyłeś, że ten Horus jest bratem Ozyrysa i Izydy?
To nie jedyny Horus w Egipcie, ale jego data urodzin jest znana.

 

4 matka jest dziewicą

Możemy mówić o kilku matkach i ojcach Horusa czy raczej Horusów. Nie ma wśród nich dziewic i prawiczków. Horus Starszy ma za rodziców bogów Geba i Nut.
Horus przybierający postać uskrzydlonego dysku słonecznego jest synem Ra lub jak inni wymawiają jego imię Re, ale nie do końca. Horus jest w zasadzie Re-Hor-Achte, w końcu jedno jego oko to Słońce a drugie to Księżyc. To jeden z przykładów tego, by nie przywiązywać się do egipskich bogów jako postaci, osobowych bytów a traktować ich jak obraz idei, którą niosą.

Najbardziej znany dzisiaj Horus był synem Ozyrysa i Izydy. To boskie małżeństwo i jak to często w Egipcie bywało rodzeństwo w jednocześnie. To tylko trzy z wersji Horusa, jakie znali starożytni /Egipcjanie.
My skupiamy się na Horusie i innych bogach jako jednostce, odrębnym bycie, a Egipt widział bogów trochę inaczej. Te byty były ideami, wraz z upływem czasu przenikały się, łączyły, stawały pierwszoplanowymi bohaterami religii, kultu i rozumienia życia, śmierci. Są tacy egipscy bogowie, opowiadając o których można snuć historię mającą początek, środek i zakończenie jak typową opowieść o jednym bycie.

Zabierając się za pisanie o Horusie, mam ochotę podkreślać: „to skomplikowane”.
Najbardziej znany mit o narodzeniu Horusa to ten, w którym jego matką jest Izyda a ojcem Ozyrys. Nie jest jednak do końca jasne czy Izyda, siostra i żona Ozyrysa była już w ciąży, gdy Set zabił tatę Horusa. Więcej przemawia za tym, że został on poczęty w dość oryginalny sposób i nie ma on nic wspólnego z dziewictwem matki. Izyda miała odbyć stosunek z martwym Ozyrysem. W sumie to znana ludziom nekrofilia — nie akceptowana, niehigieniczna i obrzydliwa, ale jednak spotykana w naturze. Problemem był jednak brak członka martwego boga, który pożarły ryby. Izyda miała więc zrobić, nazwijmy to protezę, z której skorzystała. Dziwaczne, ale starożytni mieli bogatą wyobraźnię a barwne seksualne akcenty w kultach i mitach to ich specjalność.

 

5 nowo narodzonego odwiedzają 3 królowie

Nie. Horus jest ostatnim boskim władcą Egiptu. Jedyne co łączy historie nowonarodzonego Jezusa i małego Horusa to konieczność ukrywanie się przed wrogiem chcącym ich zabić. W przypadku Horusa trwało to długo, w sumie aż dorósłby stawić czoło Setowi i pomścić zamordowanego ojca

 

6 ma 12 uczniów

Horus nie był nauczycielem w ani jednej swojej odsłonie. Nie miał misji uczenia ludzi czegokolwiek. Dobry król Egiptu, uczący ludzi wielu pożytecznych rzeczy to Ozyrys. Tak na marginesie pisząc o Ozyrysie nie mogę pozbyć się skojarzenia z Księgą Henocha i jej bohaterami.

 

7 naucza

Nie nauczał. On działał.

 

8 towarzyszą mu cuda

Jak to bogom i Horusowi towarzyszą cuda. Niektóre są ciekawe i pouczające inne dziwne, niezrozumiałe.

 

9 zostaje zabity

Zabity zostaje jego Ojciec. Jeżeli jakakolwiek egipska historia ma mówić o śmierci i zmartwychwstaniu, to jest to mit o Ozyrysie. Głównymi bohaterami tej opowieści są Ozyrys, Set, Izyda i Horus.
Dla starożytnego Egipcjanina Horus to także żywy faraon a Ozyrys ten żyjący już w zaświatach, mówiąc wprost martwy.

 

10 zmartwychwstał po 3 dniach

Horusa, gdy był dzieckiem, użądlił skorpion. Maluch był prawie na tamtym świecie, ale boska mama, bóg Tot i Ra uzdrowili go. Dla niego Ra zatrzymał swoją barkę, czyli słońce stanęło na niebie.

 

11 wstąpił do nieba

Był bogiem, a starożytni żywi bogowie mogli swobodnie się przemieszczać. Jedynie wskrzeszony Ozyrys miał problem, by się tam wdrapać.

 

12 ma powrócić w czasach końca.

Nic mi o tym nie wiadomo, ale jako że bywa identyfikowany z Apollem, jest to możliwe. W Objawieniu Jana 9;1-11 jest taki oto fragment:

 

„I zatrąbił piąty anioł, i zobaczyłem gwiazdę, która spadła z nieba na ziemię i dano jej klucz do studni otchłani. I otworzyła studnię otchłani, i wzbił się dym ze studni, jakby dym wielkiego pieca, a słońce i powietrze zaćmiły się od dymu studni. A z dymu wyszła szarańcza na ziemię i dano jej moc, jaką mają skorpiony ziemskie […] Mają nad sobą króla, anioła otchłani, którego imię po hebrajsku brzmi Abaddon, a po grecku Apollyon”.

 

Jak na egipskiego boga przystało Horus ma swojego zwierzaka, jest nim sokół. Bywa przedstawiany też jako hybryda z ciałem mężczyzny i głową sokoła.
Mały Horusek z puklem włosów na boku głowy i palcem w ustach może siedzieć na kolanach mamy lub być przedstawiony solo. Nie nabierzcie się jednak na sielski obrazek Izydy z małym synkiem na kolanach. Miłość, nawet ta synowska, starożytnych bogów chodziła dziwnymi drogami. Horus pewnego dnia zgwałcił mamę chcąc ją ukarać lub jak mówią inne przekazy obciął jej głowę.
Z czwórki Ozyrys, Set, Izyda, Horus, to ten pierwszy jest dobrym bohaterem.

 

Niżej mini lista książek, które przybliżą Horusa, innych bogów starożytnego Egiptu i ich kult.

„Mity i symbole Starożytnego Egiptu” Andrzej Niwiński;
„Bóstwa, kulty i rytuały starożytnego Egiptu” Andrzej Niwiński;
„Mitologia starożytnego Egiptu” Jadwiga Lipińska, Marek Marciniak;
„Religia starożytnych Egipcjan” Jaroslav Cerny;
„Bóg i człowiek w starożytnym Egipcie” Siegfried Morenz;
„Złota gałąź. Studia z magii i religii” George James Frazer – rozdziały o micie i rytuale Ozyrysa;
„Śmierć i pogrzeb w starożytnym Egipcie” Salima Ikram.

 

Bohaterami kolejnej części będą Attis i Dionizos.

 

Beata

 

Zdjęcie pochodzi ze strony @ Metropolitan Museum of Art